მცირე ინფორმაცია მეუფის შესახებ: კალისტე - დიოკლიის ეპისკოპოსი (ტიმოთე უეარი) - (1934 - ) - დაიბადა ინგლისში. განათლება მიიღო თავდაპირველად ლონდონის უესტმინსტერის სკოლაში, შემდეგ ოქსფორდის უნივერსიტეტში, სადაც იგი სწავლობდა კლასიკურ ენებს, ფილოსოფიასა და თეოლოგიას. აქვე მას მიენიჭა ფილოსოფიის დოქტორის ხარისხი. მართლმადიდებელ ეკლესიას შეუერთდა 1958 წელს. 1966 წელს ხელდასხმულ იქნა მღვდლად და აღიკვეცა ბერად წმ. იოანე ღვთისმეტყველის მონასტერში კუნძულ პატმოსზე, საბერძნეთში. 1966 წლიდან იგი გახლავთ ოქსფორდის უნივერსიტეტის ლექტორი აღმოსავლეთის ეკლესიის მამების დარგში. იგი იყო ოქსფორდის მართლმადიდებელი ეკლესიის ერთ-ერთი დამაარსებელი, სადაც დღემდე განაგრძობს მოღვაწეობას. 1982 წელს გახდა დიოკლიის ტიტულარული ეპისკოპოსი კონსტანტინოპოლის მსოფლიო საპატრიარქოში.
მეუფე კალისტეს სიტყვით გამოსვლა
... by orthodoxtheology
მამა გიორგი და მეგობრებო, ამ შუადღისით მე ვისურვებდი რომ მესაუბრა თქვენთან თუ როგორ მოხდა რომ მე ინგლისელი ადამიანი შევუერთდი მართლმადიდებელ ეკლესიას. ისტორია იწყება როდესაც მე ვიყავი 17 წლის 1952 წელს, თითქმის პატრიარქის წლოვანების ვარ. მე ბავშვობიდან მიმიყვანეს ინგლისის ეკლესიაში, ანგლიკანურ ეკლესიაში, ინგლისელი ხალხის ეროვნულ ეკლესიაში. მშობლებმა მიმიყვანეს ეკლესიაში, მასწავლიდნენ ლოცვას და ბიბლიის კითხვას. როდესაც ვიყავი 17 წლის და ჯერ კიდევ სკოლაში დავდიოდი, თუმცა ვემზადებოდი უმაღლესში ჩასაბარებლად, ერთერთი შაბათი დღის საღამოს ვსეირნობდი ლონდონის იმ ნაწილში სადაც არასოდეს ვყოფილვარ. დავინახე უცნობი ეკლესია, მივაწექი კარს და გავაღე, შევედი შიგნით და პირველი შთაბეჭდილება იყო, რომ ეკლესია იყო სრულიად ცარიელი. იყო რამდენიმე სკამი, იყო მხოლოდ გაპრიალებული იატაკის დიდი სივრცე. გარეთ არაჩვეულებრივი ზაფხულის შუადღე იდგა, ხოლო შიგნით - ბნელი და მოღუშული. როცა თვალები შეეჩვივნენ სიბნელეს აღმოვაჩინე, რომ ეკლესია სრულიად ცარიელი არ იყო. მე მივხვდი, რომ ამ ეკლესიაში, რომელშიც არასოდეს შევსულვარ, გარშემო ყველა კედელზე ეკიდა ხატები მათ წინ დანთებული კანდელებით. შემდეგ შევამჩნიე მცირე რაოდენობის ხალხი, მეტი წილი მოხუცები, რომლებიც იდგნენ კედლების სიახლოვეში და არ დამინახავს სად, მაგრამ მესმოდა გუნდის გალობა. ფაქტიურად მე მოვხვდი ლონდონის რუსულ მართლმადიდებლურ ეკლესიაში. იქ მიმდინარეობდა შაბათის მწუხრის ლოცვა. ჩემი პირველი შთაბეჭდილება, რომ ეკლესია იყო სრულიად ცარიელი ახლა შეიცვალა სავსებით სხვა შთაბეჭდილებით. მე ვგრძნობდი რომ ეკლესია იყო არა ცარიელი, არამედ სავსე უჩინარი მლოცველებით. უეცრად ვიგრძენი, რომ ჩვენ მცირედი ხილული მრევლი მონაწილეები ვიყავით გაცილებით დიდი მსახურებისა. მე მქონდა განცდა, რომ ეს მცირეოდენი მრევლი აღტაცებული იყო ეკლესიის მსახურებაში სასუფეველში. მე მომიცვა ყოვლისმომცველმა რწმენამ, რომ წმინდანები არიან აქ, ანგელოზები არიან აქ და ჩვენთან ერთად გალობენ, ღვთისმშობელი არის აქ და თვით ქრისტეა აქ. ასე რომ შაბათის იმ საღამოს, ლონდონის რუსულ ეკლესიაში მე მივიღე ეკლესიის მსახურების გამოცდილება, როგორც სასუფევლისა დედამიწაზე. წმინდა გერმანოზ კონსტანტინეპოლელი, რომელმაც 7-ე საუკუნეში დაწერა წმინდა ლიტურგიის განმარტება, თხზულების დასაწყისში ამბობს: "ეკლესია არის სასუფეველი დედამიწაზე, რომელშიც მაღალი ღმერთი მკვიდრობს და მოქმედებს". ჩემი რაციონალური გონებით მე არ მესმოდა მსახურების ერთი სიტყვაც კი, რადგან ყველაფერი იყო სლავურ ენაზე. მაგრამ ამას მნიშნვნელობა არა ჰქონდა, მე ვგრძნობდი წმინდანთა თანაზიარებას და სასუფევლისა და დედამიწის ერთობას. არ ვიცი რამდენი ხანი ვიდექი ლოცვაზე, რაც მახსოვს არის ის, რომ როდესაც გამოვედი ეკლესიიდან გარეთ ზაფხულის საღამო დღეს, და უეცრად მომესმა ცენტრალური ლონდონის ტრანსპორტის ხმაური, მივხვდი, რომ ტაძარში ყოფნისას სრულიად დამავიწყდა გარე სამყარო, მე გადაყვანილი ვიყავი რეალობის სრულიად სხვა საფეხურზე. ასე რომ ეს გახლდათ მართლმადიდებელი ეკლესიის ჩემი პირველი გამოცდილება. არა წიგნების კითხვით და მართლმადიდებელ ხალხთან შეხვედრით, არამედ მართლმადიდებლური მსახურების გამოცდილებით. იმ მომენტში მე ვიგრძენი, რომ ეს ჩემი მშობლიური ჭეშმარიტი სახლია და ეს ის არის რასაც მე რეალურად ვეკუთვნი. ასე რომ ჩემი გადაწყვეტილება გავმხდარიყავი მართლმადიდებელი, მოხდა იმ ზაფხულის საღამოს, როცა ვიყავი 17 წლის. მაგრამ მაშინვე მართლმადიდებელი არ გავხდი, დავიცადე კიდევ 6 წელი. იმ დროს, მე ვსაუბრობ 60 წლის წინანდელ პერიოდზე, ძალიან ცოტა ხალხი იყო დასავლეთში, ვინც მართლმადიდებლები იყვნენ. ბერეძენი და რუსი მღვდლები, რომლებსაც გავესაუბრე მითხრეს, დავრჩენილიყავი იქ, სადაც ვიყავი. მათ მითხრეს, რომ მართლმადიდებელი ეკლესია არის მხოლოდ ბერძნებისთვის და რუსებისთვის. მე ვუთხარი, რომ ჭეშმარიტად, მართლმადიდებელი ეკლესია არის ჭეშმარიტი ეკლესია. მათ კი მომიგეს: "კი ცხადია, ის ჭეშმარიტია, მაგრამ გირჩევთ, ნუ შეუერთდებით მას". მაგრამ მე დაჟინებით მოვითხოვდი. დავიწყე კითხვა მართლმადიდებელი ეკლესიის შესახებ და საუბარი მართლმადიდებელ ქრისტიანებთან და ამან მიმიყვანა მეორე რაღაცასთან, რამაც მიმიზიდა მართლმადიდებელ ეკლესიასთან. როდესაც მე ვკითხულობდი მართლმადიდებლობის შესახებ მივხვდი, რომ ეს არის ეკლესია წმინდა ტრადიციისა (გადმოცემისა). მე ვიგრძენი, რომ მართლმადიდებელი ეკლესია არის ცოცხალი გაგრძელება მოციქულების დროინდელი ეკლესიისა. ვიგრძენი, რომ ეს არის ეკლესია ადრეული მამებისა და ეკლესია უძველესი კრებებისა. დასავლეთში ბევრი რამ მოხდა, რამაც გაწყვიტა უწყვეტი კავშირი პირველ ქრისტიანობასა და დღევანდელობას შორის. შუა საუკუნეებში იქ განვითარდა პაპობა და მას შემდეგ რეფორმაცია. მე ვგრძნობდი დიდ სიყვარულს ანგლიკანური ეკლესიის მიმართ, სადაც მიმიყვანეს. მაგრამ ასევე ვგრძნობდი, რომ იქ იყო ძალიან ბევრი დარღვევა უწყვეტობაში, რაც ნიშნავდა, რომ ანგლიკანური ეკლესია ვერ აცხადებდა თავს ცოცხალი ტრადიციის ეკლესიად, ისე, როგორც არის მართლმადიდებელ ეკლესიაში. ცოცხალი უწყვეტობა...მე ხაზს ვუსვამ სიტყვას „ცოცხალი“, ტრადიცია არ არის რაღაც მკვდარი რამ წარსულიდან. ტრადიცია აგრეთვე არის რაღაც ცოცხალი აწმყოში. ერთი ფრაზა რომელმაც უდიდესი შთაბეჭდილება მოახდინა ჩემზე ამოვიკითხე გამოჩენილ რუს ღვთისმეტყველთან ვლადიმერ ლოსკისთან. ის ამბობს, რომ ტრადიცია არის სული წმინდის ცხოვრება ეკლესიაში. ასე, რომ ტრადიცია არ არის უბრალოდ ტომები, რომლებიც მტვერს აგროვებენ ბიბლიოთეკაში. ტრადიცია არის სიცოცხლე, და ტრადიცია არის სული წმინდის არსებობა და სული წმინდა ყოველთვის ახალია. როგორც ამბობს რუმინელი ღვთისმეტყველი დიმიტრი სტანილოე: „ტრადიცია არ არის უბრალოდ წარსულის ჩანაწერები, ტრადიცია არის ცოცხალი განცდა აწმყოში“. მე აგრეთვე შთამაგონა ღვთისმეტყველების ხედვამ, რომელიც აღმოვაჩინე სხვა რუსი ღვთისმეტყველის პროტოპრესვიტერ გიორგი ფლოროვსკის ნაწერებში. მისი ცნობილი სლოგანი და მე დარწმუნებული ვარ უმეტესობა იცნობთ მას იყო: „ახალი პატრისტიკული სინთეზი“. მართლმადიდებელი ეკლესია არის პატრისტიკული, დიახ, მაგრამ ის აგრეთვე ახალ პატრისტიკულია, რადგან განაახლებს მამების სულს ყოველ საუკუნეში. მამა (გიორგი) ფლოროვსკი ამბობდა, რომ ჩვენთვის საკმარისი არაა უბრალოდ ციტირება მოვახდინოთ მამების, ჩვენ უნდა მივწვდეთ მათ გონებას, მათ მენტალობას, ბერძნულად - ფრონიმა. ჩვენ უნდა დავსვათ კითხვა, არა უბრალოდ თუ რას ამბობდნენ მამები მეოთხე ან მეხუთე საუკუნეებში, არამედ თუ რას იტყოდნენ ისინი დღეს, ცოცხლები რომ ყოფილიყვნენ. კიდევ ერთი საკითხი, რაც ვისწავლე ლოსკისა და ფლოროვსკისგან, რომ მამებისთვის თეოლოგია გადაჯაჭვულია ლოცვასთან. ასე რომ ეს მეორე საკითხი - წმინდა ტრადიცია (გადმოცემა) დაკავშირებული იყო პირველთან, რომელმაც მე მიმიყვანა მართლმადიდებელ ეკლესიაში: ეკლესიის ლოცვითი გამოცდილება, როგორც სასუფეველი დედამიწაზე. მე ვგრძნობდი, რომ მართლმადიდებელი ეკლესია არის არა უბრალოდ რაღაც უძველესი, მე ვგრძნობდი რომ ის არის დღევანდელი დღის ეკლესია. შემდეგ ნება მიბოძეთ ვახსენო მესამე რამ, რამაც მიმიყვანა მართლმადიდებელ ეკლესიაში. აგრეთვე გაითვალისწინეთ, რომ მე მოვედი მართლმადიდებელ ეკლესიაში ორმოცდაათიან წლებში, როდესაც სტალინი ჯერ კიდევ ცოცხალი იყო. მე ძალიან შემძრა, როდესაც წავიკითხე იმ დევნის შესახებ, რასაც განიცდიდა მართლმადიდებლობა 1917 წლიდან მოყოლებული. მართალია ისიც, რომ მართლმადიდებლების მსგავსად სხვა ქრისტიანებიც იდევნებოდნენ. მაგრამ დევნის მთავარი სიმძიმე დააწვა მართლმადიდებლობას. როდესაც წავიკითხე მართლმადიდებელი ქრისტიანების დევნის შესახებ საბჭოთა კავშირში 20-იან 30-იან წლებში, ძალიან შემძრა. მე ვიგრძენი, რომ მართლმადიდებლობა არის მოწამეთა და აღმსარებელთა ეკლესია. ჩემთვის ეს იყო რაღაც, რამაც მართლმადიდებელი ეკლესია ძალიან ახლოს დააკავშირა უძველესი დროის ეკლესიასთან. დასაწყისში ქრისტიანობა იდევნებოდა, ხოლო მეოცე საუკუნეში მართლმადიდებლობა იყო დევნილი. ეს ის სამი რამ არის, რამაც განსაკუთრებით მიმიყვანა მართლმადიდებელ ეკლესიაში: მსახურების, როგორც დედამიწაზე სამოთხის გამოცდილება; მართლმადებლობაში ცოცხალი ტრადიციის (გადმოცემის) გაგება; და მესამე: მოწამეობის და დევნის გამოცდილება თანამედროვე მართლმადიდებლობაში. ყოველ კვირას ცისკრის ლოცვისას ჩვენ ვგალობთ სიტყვებს, რომ ჯვრის საშუალებით ხსნა მოევლინა მთელს ქვეყანას. ეს არის ის რაღაც, რითაც მართლმადიდებლობა მეოცე საუკუნეში ცხოვრობდა განსაკუთრებულად ფუნდამენტური სახით. ასე რომ ექვსი წლის შედმეგ მე მიმიღეს მართლმადიდებელ ეკლესიაში. რადგან ვფლობდი ბერძნულს და კარგად არ მესმოდა რუსული, მე შევუერთდი მართლმადიდებლობის ბერძნულ ნაწილს, მე მიმიღო მსოფლიო საპატრიარქომ. თქვენ შესაძლოა გაგიკვირდეთ, როდესაც მე ვსაუბრობ მართლმადიდებლობის შესახებ, მე ვსაუბრობ მხოლოდ ბერძნების და რუსების შესახებ. იმ დროს არცერთი რუმინული ეკლესია არ იყო ინგლისში, იყო რამდენიმე სერბული ეკლესია, არ იყო ქართული ეკლესია, ლონდონში პირველი ქართული ეკლესია გაიხსნა ამ წელს (2011 წ. - ზ.ო.). და მხოლოდ თანდათანობით შევისწავლე მართლმადიდებლური მსოფლიოს მრავალფეროვნების შესახებ. მართლმადიდებლობისკენ გზის პოვნაში ჩემზე ძალიან დიდი გავლენა იქონია ერთმა კონკრეტულმა წმინდანმა. ეს გახლდათ რუსი წმინდანი სერაფიმე საროველი, რომელიც მე ვფიქრობ არის მსოფლიოს წმინდანი, რადგან საქართველოს ყველა ეკლესიაში მე ვხედავ წმ. სერაფიმეს ხატებს. ქართულად კითხვა არ ვიცი, ეს ჩემთვის მისტერიაა, თუმცა მე ვცნობ წმ. სერაფიმეს სახეს. მე რომ შემეჯამებინა ის, თუ რა ვიპოვე მართლმადიდებელ ეკლესიაში, მე გამოვიყენებდი კონკრეტულ სიტყვას - „სისავსე“. სისავსე - ჩვენ არ უნდა ვთქვათ, რომ მართლმადიდებლობის გარეთ არაფერია და არის მხოლოდ სიბნელე. სხვა ქრისტიანები ასე თუ ისე სხვადასხვანაირად არიან ახლოს მართლმადიდებლობასთან. სხვა ქრისტიანებს აქვთ ჭეშმარიტების ნაწილი...სხვა ქრისტიანებს აქვთ ჭეშმარიტების ნაწილი, მაგრამ მხოლოდ მართლმადიდებლობაში ვიპოვე ჭეშმარიტების სისავსე. ანუ, ამ თვალსაზრისით მე მწამს, რომ მართლმადიდებელი ეკლესია არის ერთი ჭეშმარიტი ქრისტეს ეკლესია დედამიწაზე. მართლმადიდებელ ეკლესიაში 7 წლის განმავლობაში ვიყავი მხოლოდ საერო პირი. ბერძენმა ეპისკოპოსმა, რომელმაც მიმიღო (მართლმადიდებლობაში - ზ.ო.) მითხრა: „გთხოვ გაიგო, რომ შენ ვერასოდეს გახდები მართლმადიდებელ ეკლესიაში მღვდელი, ჩვენ გვინდა მხოლოდ ბერძნები“. მე ვუპასუხე „კი ბატონო, მე მხოლოდ ის მინდა რომ ვიყო მართლმადიდებლობაში“. სხვათა შორის ეპისკოპოსი იყო კეთილი ადამიანი და მან ეს მითხრა კეთილად, თუმცა მტკიცედ. მაგრამ შემდეგ დრო შეიცვალა და ახალი არქიეპისკოპოსი ჩამოვიდა ინგლისში და მან გამამხნევა ხელდასასხმელად. იმ დროს მართლმადიდებელ ეკლესიაში ბრიტანეთში იყო მხოლოდ ერთი ინგლისელი ადამიანი, რომელიც რუსულ ეკლესიაში მსახურობდა მღვდლად. მე ვიყავი პირველი, რომელიც აკურთხეს ბერძნულ ეპარქიაში. ამჟამად, 45 წლის შემდეგ, ბრიტანეთში არის დაახლოებით 80 ინგლისელი მართლმადიდებელი სასულიერო პირი. ასე, რომ მე უკვე აღარ ვგრძნობ თავს, გადაშენების გზაზე მყოფ სახეობად. ინგლისში გვყავს დაახლოებით 200 მართლმადიდებელი მღვდელი და მე ვიტყოდი, რომ ყოველ კვირას ინგლისში წმინდა ლიტურგია დაახლოებით 100 სხვადასხვა ადგილას აღევლინება. და როგორც ხედავთ, ჩვენი რიცხვი იზრდება. ყველაზე დიდი სამოძღვრო პრობლემა, რაც ბრიტანეთშია და ვფიქრობ, აქაც საქართველოში და საბერძნეთშიც წარმოადგენს სამოძღვრო პრობლემას, არის, თუ როგორ შევინარჩუნოთ ახალგაზრდობა ეკლესიაში. ზოგადი სიტუაცია ბრიტანეთში ღრმად სეკულარულია. ასე, რომ ჩვენი ახალგაზრდა მართლმადიდებელი ადამიანები და ბავშვები იზრდებიან სეკულარულ ატმოსფეროში და არსებობს საშიშროება, რომ ისინი დაშორდებიან ეკლესიას. ეს არის უდიდესი პრობლემა, თუ როგორ შევინარჩუნოთ ახალგაზრდობა, როგორ დავიზღვიოთ თავი მართლმადიდებელი ახალი თაობით. ჩვენ მუდმივად ვხსნით ახალ–ახალ სამრევლოებს, მაგრამ აგრეთვე ვაცნობიერებ, რომ ძალიან ბევრ ჩვენს ახალგაზრდას ვკარგავთ. დასასრულს ნება მიბოძეთ დავუბრუნდე იმას საიდანაც დავიწყე, ნება მიბოძეთ დავუბრუნდე მართლმადიდებლური მსახურების ჩემს პირველ გამოცდილებას, ნება მომეცით დავუბრუნდე იმ იდეას, რომ ეკლესია გახლავთ სასუფეველი დედამიწაზე. ვფიქრობ მრავალი თქვენგანი აპირებს რომ გახდეს მღვდელი, ვილოცებ თქვენთვის, რომ ყოველ ჯერზე, როდესაც აღასრულებთ წმინდა ლიტურგიას, მიიღოთ იგივე გამოცდილება, რაც მე მივიღე რუსულ ეკლესიაში შაბათის ცისკარზე და მას შემდეგ მრავალჯერ, რომ ეკლესია ლოცვისას არის სასუფეველი დედამიწაზე. როდესაც თქვენ დგახართ წმინდა ტრაპეზის წინ როგორც მღვდლები, ყველაფერი რასაც ხედავთ თქვენი გულით, ესაა ქრისტე, რომელიც დგას თქვენს წინ მთელი ამ დროის განმავლობაში. იესო ქრისტე გახლავთ ახალი აღთქმის ერთი (ჭეშმარიტი) მღვდელმთავარი, ის არის მღვდელმთავარი ყველა წმინდა ლიტურგიაზე. ჩვენ, სასულიერო პირები და მრევლი ვართ მხოლოდ თანამსახურები მისი. მოდით გვახსოვდეს, თუ რა ითქმის ქერუბიმების გალობის და დიდი გამოსვლის წინ მღვდლის მიერ ქრისტესადმი აღვლენილი ლოცვისას. ბერძნულად: სიგარი ო პროსფერომ კე პროსფერომენოს – შენ ქრისტე ხარ ის, ვინც სწირავ და ვინც შეიწირები. ქრისტე არის შემწირველი და ქრისტე არის შეწირული. ქრისტე არის მღვდელმთავარი და ქრისტე აგრეთვე არის მსხვერპლიც, რომელსაც ვწირავთ მისტიურად. ამიტომ ყოველთვის, როდესაც აღასრულებთ ლიტურგიას როგორც მღვდლები, ყოველთვის ცხადად უნდა გრძნობდეთ გულით ერთი ჭეშმარიტი უხილავი მღვდლის, ჩვენი უფლის და თავად მაცხოვარი ქრისტეს დაუყოვნებელი მყოფობის მნიშვნელობას. წმინდა იოანე ოქროპირი ამბობს: ეს გახლავთ ქრისტე, ვინც განახორციელებს ყველაფერს, მღვდელი მხოლოდ ხელებს აღაპყრობს და გამოსცემს ბგერებს. ეს გახლავთ მცირე ისტორია ჩემს შესახებ და ქრისტემ დალოცოს ყველა თქვენგანი, რათა იყოთ წმინდა ლიტურგიის ერთგული მსახურნი, დაე გრძნობდეთ, რომ ეკლესია არის სასუფეველი დედამიწაზე, დაე მიიტანოთ დედამიწაზე სასუფევლის ეს შინაარსი იმ ადამიანებამდე, ვისაც ემსახურებით, მადლობა... მინდა მადლობა გადავუხადო ჩემს თარჯიმანს.
კითხვა: ძალიან საინტერესო იქნება თქვენი გამოცდილება გავიზიაროთ იესოს ლოცვის შესახებ
მადლობელი ვარ ამ კითხვისთვის. იყო კიდევ რაღაც, რამაც მიმიყვანა მართლმადიდებელ ეკლესიაში: შინაგანი ლოცვის მართლმადიდებლური ტრადიცია და განსაკუთრებით იესოს ლოცვა. პირველად იესოს ლოცვის შესახებ შევიტყვე ფრანგი მართლმადიდებელი მღვდლის ნაწერებიდან, რომელიც ხელს აწერდა როგორც აღმოსავლეთის ეკლესიის ბერი. არ ვიცი თუ არის თარგმნილი ქართულად. მოგვიანებით იესოს ლოცვის შესახებ გავიგე ფილოკალიის (доборотолюбие) კითხვისას, და უეჭველად ერთერთი რაც აღმოვაჩინე მართლმადიდებლობაში, რაც უაღრესად მნიშვნელოვანია ჩემთვის არის შინაგანი მისტიკური ლოცვის ტრადიცია. მე მაქვს ჩემი სკვნილი, ის ძალიან სასარგებლოა ავტობუსის მოლოდინისას, მე არ ვატარებ მანქანას, დავდივარ ავტობუსით და ოქსფორდის ავტობუსების სისტემა გვთავაზობს ლოცვის უამრავ საშუალებას. ახლა ჩვენ შეგვიძლია გამოვიყენოთ იესოს ლოცვა ორნაირად. პირველს ვუწოდებდი თავისუფალ მეთოდს, რომელიც არის, როდესაც ვამბობთ იესოს ლოცვას ერთხელ ან რამდენჯერმე დღის განმავლობაში ყოველდღიურ საჭიროებებთან დაკავშირებით. იესოს ლოცვის თავისუფალ ფორმასთან ერთად არის აგრეთვე, ისეთი, რასაც შეგვიძლია ვუწოდოთ ფიქსირებული ფორმა, როდესაც იესოს ლოცვას წარმოვსთქვამთ ლოცვისთვის სპეციალურად გამოყოფილ დროს, როდესაც მხოლოდ ვლოცულობთ და არ ვაკეთებთ არაფერ სხვას. იესოს ლოცვის თავისუფალი გამოყენების დანიშნულება შეიძლება შეჯამდეს ასე: აღმოაჩინე ქრისტე ყველგან. ხოლო იესოს ლოცვის ფიქსირებული გამოყენების დანიშნულება შეიძლება შეჯამდეს წინადადებით: შეჰქმენი მდუმარება. აღმოაჩინე ქრისტე ყველგან... თუ თქვენ იყენებთ იესოს ლოცვის თავისუფალ ფორმას დღის ნებისმიერ დროს, რომელიც სხვა შემთხვევაში იქნებოდა დაკარგული, თქვენ ქმნით ხიდს თქვენს ლოცვის დროსა და სამუშაო დროს შორის. თქვენ შემოგყავთ ქრისტე თქვენს ყოველდღიურ ცხოვრებაში, და გარდაქმნით თქვენს საქმეს ლოცვად. ასე, რომ აქ არის იესოს ლოცვის თავისუფალი გამოყენების უმთავრესი მიზანი, რომ განასულიერო საერო, აღმოაჩინო ქრისტე დღის ნებისმიერ მომენტში, ნებისმიერ პრობლემასა და საქმეში. თუ ლექცია უნდა დავწერო, მაგიდასთან დაჯდომისას ყოველთვის ვიწყებ იესოს ლოცვის ერთხელ ან რამდენჯერმე წარმოთქმით. შემდეგ კი არ ვაგრძელებ იესოს ლოცვას, არამედ ვკონცენტრირდები იმაზე, თუ რის დაწერასაც ვაპირებ. მაგრამ როდესაც მიჭირს, რამდენჯერმე წარმოვთქვავ იესოს ლოცვას და ზოგჯერ იდეები უფრო ადვილადაც მოდის. მე აღმოვაჩინე, რომ იესოს ლოცვა მეხმარება აღსარებების მოსმენისას და როდესაც რჩევებს და სამოძღვრო დარიგებებს ვაძლევ ადამიანებს. ცხადია, როდესაც ისმენთ აღსარებას როგორც მოძღვარი, ძალიან დიდი სიფრთხილე გმართებთ. თუმცა ისევ და ისევ, როდესაც მე არ ვიცი რა ვურჩიო ჩემთან მოსულ პიროვნებას, თუ ერთხელ ან ორჯერ ჩუმად წარმოვსთქვავ იესოს ლოცვას ჩემთვის ჩუმად, მოულოდნელად აღმოვაჩენ რომ კარი იღება და ვიცი რა ვთქვა. იესოს ლოცვა არის ძალიან მარტივი: „უფალო იესო ქრისტე ძეო ღვთისაო შემიწყალე მე“, „Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με“, „Господи, Иисусе Христе, Сыне Божий, помилуй мя“, მაგრამ მე არ ვიცი, როგორ არის ქართულად... ბერძნულად გამოითქმის თითქოს ერთი ნაკადი, ამას აქვს კონკრეტული მიზეზი, და იმედი მაქვს ისევეა ქართულადაც. თუ წარმოსთქვამთ იესოს ლოცვას სისტემატურად, მაშინ სირთულეებისა და კრიზისის მომენტებში ის თქვენს გონებასა და ბაგეებზე მოვა თითქმის სპონტანურად მასზე სპეციალურად ფიქრის გარეშე. შემდეგ არის იესოს ლოცვის ფიქსირებული გამოყენება, როდესაც ის ლოცვისთვის სპეციალურად განკუთვნილი დროის ნაწილია. იესოს ლოცვა გვეხმარება ღმერთის მოსმენაში, რაც წარმოადგენს ლოცვის ერთერთ ურთულეს ამოცანას - კი არ უნდა ისაუბრო მარტო, არამედ მოუსმინო. ალბათ არაფერში დაგვეხმარება თუ უბრალოდ მდუმარედ ვიჯდებით, რადგან მაშინ ჩვენ ყოველთვის დავიტანჯებით მოხეტიალე აზრებით. მაგრამ თუ ჩვენს მუდმივად ქმედით გონებას მივცემთ ძალიან მარტივ დავალებას - იესოს ლოცვას, ეს დაგვეხმარება არა მარტო წარმოთქმაში, არამედ მოსმენაში. ამიტომ იესოს ლოცვა არის ლოცვა სიტყვებით, მაგრამ ვინაიდან სიტყვები ძალიან მარტივია და რადგან ისინი ხშირად გამეორებადნი არიან, მას სიტყვებზე გავლით მივყავართ მდუმარებამდე. იესოს ლოცვამ მრავალი რამ მასწავლა, და მე იმედი მაქვს, რომ თქვენც წარმოსთქვამთ მას. და იესოს ლოცვა ძალიან კარგი ლოცვაა, რომ ასწავლოთ ბავშვებს, მე მიყვარს ბავშვებისთვის სკვნილის მიცემა, რათა მათ წარმოსთქვან იესოს ლოცვა.
კითხვა: როგორ დაგეხმარათ ფილოსოფია ქრისტიანობაში უფრო ღრმად შესასვლელად და რა როლს თამაშობს ფილოსოფია ქრისტიანობაში? სახელდობრ მაინტერესებს პლატონი
მართლაც, ფილოსოფია ძალიან სასარგებლო აღმოჩნდა თეოლოგიაში მუშაობისთვის. როდესაც დავიწყე უნივერსიტეტში სწავლა, ვსწავლობდი კლასიკურ ენებს და ფილოსოფიას - უძველეს და თანამედროვე ფილოსოფიას. შემდეგ გადავედი თეოლოგიაზე და მე მჯერა რომ ჩემი ფილოსოფიური განათლება დამეხმარა თეოლოგიური საფუძვლების ფორმირებაში, დამეხმარა ჩემს შემდგომ თეოლოგიურ სწავლებაში. ჩვენ ფილოსოფიას უნდა ვუყუროთ როგორც მსახურს თეოლოგისა. ფაქტიურად ფილოსოფია შეიძლება დაგვეხმაროს ცხადად აზროვნებაში. მოზაიკური აზროვნება და არეული სიტყვები არ არიან სული წმინდის ნიჭები. ფილოსოფია დამეხმარა რომ გამომეყენებინა სიტყვები სიზუსტით და ნათლად მეაზროვნა. ასე, რომ იმედი მაქვს, თქვენც ყველა ისწავლით მცირედს ფილოსოფიიდან.
კითხვა: მაინტერესებს თქვენი აზრი ფილიოკვეს შესახებ, ხომ არ იყო ეს პოლიტიკური საშუალება კათოლიკური ეკლესიისა, ჩამოშორებულიყო აღმოსავლეთ ეკელსიას?
ჩემი აზრით, მთავარი მიზეზი მართლმადიდებლებისა და რომის კათოლიკური ეკლესიის განყოფისა იყო პაპობის საკითხი. ამავე დროს მიმაჩნია, რომ ფილიოკვეც მნიშვნელოვანი საკითხია განყოფისა. პირველ რიგში მრწამსი არის მთელი ეკლესიის კუთვნილება. დასავლეთი დამნაშავე იყო აღმოსავლეთთან შეთანხმების გარეშე მრწამსში ცვლილებების შეტანის ცოდვაში. ნიკეის პირველი მრწამსი 325 წელს მართლაც მიღებული და გაფართოებული იყო მეორე მსოფლიო კრების მიერ 381 წელს, მაგრამ ეს იყო მსოფლიო (ეკლესიის) გადაწყვეტილება, რომ შეცვლილიყო ნიკეის მრწამსი. სამწუხაროდ მრწამსში ფილიოკვეს ჩამატება განხორციელდა ერთი მხრიდან უნილატერალურად დასავლეთის მიერ მართლმადიდებელი ეკლესიის თანხმობის გარეშე. ასე, რომ დასავლეთს პირველ რიგში ვეუბნებით: თქვენ უნდა აღადგინოთ მრწამსი მის პირველად ფორმაში. მაგრამ ფილიოკვე არ არის უბრალოდ გაუმართლებელი დამატება, ის აგრეთვე თეოლოგიურ ცდომლიებამდე მიმყვანია. კაბადოკიელ მამათა ტრინიტარულ ღვთისმეტყველებაში ფუნდამენტური პრინციპი შემდეგია: სამებაში მამა არის პრინციპი, მიზეზი, ერთობის საფუძველი და წყარო დანარჩენი ორი პიროვნებისა. მამა არის წყარო ღვთაებრიობისა. სამების სამივე პიროვნება არიან ტოლნი და თანამარადიულნი, მაგრამ ამის მიუხედავად მამა წყაროა. როდესაც დასავლეთი ამბობს, რომ სული გამოდის ძისგან, და აგრეთვე მამისგან, მას ემუქრება საფრთხე, რომ შეიტანოს გაუგებრობა იმ ჭეშმარიტებაში, რომ მამა არის ღვთაებრიობის წყარო და ემუქრება საფრთხე, რომ ძეც გახადოს წყარო მამასთან ერთად. ფაქტიურად წმინდა ავგუსტინე ამ შეცდომაში არ შთავარდნილა. წმინდა ავგუსტინე საუბრობდა სულის ორმაგ გამომავლობაზე, მაგრამ ის ამბობდა, რომ სული გამოდის პრინციპულად მამისგან. და ავგუსტინე ამატებდა, რომ სული გამოდის ძისაგან მამის ნიჭით „perolum patris“. სამწუხაროდ დასავლეთში მრავალმა ადამიანმა დაივიწყა ავგუსტინეს ეს მნიშვნელოვანი კვალიფიკაცია. ასე, რომ ჩვენ მართლმადიდებლები ვამბობთ არა იმას, რომ სული გამოდის მამისგან და ძისგან, არამედ ჩვენ ვამჯობინებთ ვთქვათ მამისგან ძის მიერ. ეს ნამდვილად არის ის რაზეც უნდა ვისაუბროთ კათოლიკებთან იმ დიალოგში, რაც ამჟამად გვაქვს მათთან. ამჯერად რომაელ კათოლიკებსა და მართლმადიდებლებს შორის დიალოგის საერთაშორისო კომისიაზე ჩვენ კონცენტრირებულნი ვართ პაპოპაზე. მაგრამ ჩვენ უნდა ვისაუბროთ ფილიოკვეს შესახებაც. ნება მიბოძეთ დავამატო ერთი რამ, მე პირადად გახლავართ რომაელ კათოლიკებსა და მართლმადიდებლებს და მართლმადიდებლებსა და ანგლიკანებს შორის საერთაშორისო დიალოგის წევრი. ზოგიერთი მართლმადიდებელი უკმაყოფილოა ამ დიალოგებით და მე მესმის მათი შიშის. ჩვენ არ გვინდა ფლორენციის ახალი ცრუ კრება. მაგრამ გთხოვთ გჯეროდეთ, რომ ამ დიალოგში ჩვენ მართლმადიდებლები ღმერთის დახმარებით ვცდილობთ ვიყოთ განსაკუთრებით ფრთხილად, რათა არ ვუღალატოთ მართლმადიდებლურ სარწმუნოებას, რათა არ ჩავვარდეთ ყალბ კომპრომისში. ილოცეთ ჩვენთვის, რათა ვიყოთ მართლმადიდებლობის ღირსეული მოწმეები.
კითხვა: თვლით თუ არა საჭიროდ, რომ მოწვეული იქნეს მერვე მსოფლიო კრება?
არ ვარ წინასწარმეტყველი, მე მწამს, რომ დიახ, ჩვენ უნდა მოვემზადოთ ახალი მსოფლიო კრებისთვის, მაგრამ ჩემი აზრით ჩვენ ჯერ მზად არ ვართ, პირველ რიგში საჭიროა დიდი მომზადება. თუ ჩვენ უნდა მოვაწყოთ ახალი მსოფლიო კრება, მაშინ მე ვხედავ ორ მთავარ საკითხს. პირველია საკითხი ქრისტიანული ერთობის შესახებ. ამ მომენტისთვის მართლმადიდებელ ეკლესიაში არის მრავალი განსხვავებული აზრი ერთობის შესახებ. როგორც მართლმადიდებლებს ჩვენ გვჭირდება უფრო მკაფიო და შემუშავებული პოზიცია ერთიანობის პრობლემის შესახებ. მეორე მთავარი საკითხი ჩემი აზრით, რაც უნდა განიხილოს მსოფლიო საეკლესიო კრებამ, არის შემდეგი: მართლმადიდებელი ეკლესიის მოწყობა დასავლურ სამყაროში. პირველი მსოფლიო კრების კანონები ამბობენ, რომ თითოეულ ქალაქში უნდა იყოს მხოლოდ ერთი ეპისკოპოსი. ამ დროისთვის დასავლეთში, დასავლეთ ევროპაში, დიდ ბრიტანეთში, ჩრდილოეთ ამერიკაში, ავსტრალიაში თითოეულ ქალაქში ჩვენ გვყავს მრავალი მართლმადიდებელი ეპისკოპოსი. როგორ უნდა მივიდეთ ორგანიზაციულ დონეზე ერთმანეთთან უფრო ახლოს? როგორ უნდა დავაარსოთ ერთი მართლმადიდებელი ეკლესია დიდ ბრიტანეთში, და ერთი მართლმადიდებელი ეკლესია ჩრდილოეთ ამერიკაში? როგორ შევძლოთ ამის გაკეთება ეროვნული ტრადიციების ღალატის გარეშე? ამაში გვჭირდება დახმარება პანმართლმადიდებლური კრების მხრიდან, მაგრამ ჩვენ ყველას გვჭირდება მომზადება უფრო დიდი ერთიანობისთვის ლოკალურ დონეზე. მართლმადიდებლური დიასპორის პრობლემის გადაწყვეტა უბრალოდ ზემოდან კი არ ჩამოვა, ის აგრეთვე ქვემოდან უნდა მოდიოდეს.
კითხვა: როგორ დაგეხმარათ ფილოსოფია ქრისტიანობაში უფრო ღრმად შესასვლელად და რა როლს თამაშობს ფილოსოფია ქრისტიანობაში? სახელდობრ მაინტერესებს პლატონი
მართლაც, ფილოსოფია ძალიან სასარგებლო აღმოჩნდა თეოლოგიაში მუშაობისთვის. როდესაც დავიწყე უნივერსიტეტში სწავლა, ვსწავლობდი კლასიკურ ენებს და ფილოსოფიას - უძველეს და თანამედროვე ფილოსოფიას. შემდეგ გადავედი თეოლოგიაზე და მე მჯერა რომ ჩემი ფილოსოფიური განათლება დამეხმარა თეოლოგიური საფუძვლების ფორმირებაში, დამეხმარა ჩემს შემდგომ თეოლოგიურ სწავლებაში. ჩვენ ფილოსოფიას უნდა ვუყუროთ როგორც მსახურს თეოლოგისა. ფაქტიურად ფილოსოფია შეიძლება დაგვეხმაროს ცხადად აზროვნებაში. მოზაიკური აზროვნება და არეული სიტყვები არ არიან სული წმინდის ნიჭები. ფილოსოფია დამეხმარა რომ გამომეყენებინა სიტყვები სიზუსტით და ნათლად მეაზროვნა. ასე, რომ იმედი მაქვს, თქვენც ყველა ისწავლით მცირედს ფილოსოფიიდან.
კითხვა: მაინტერესებს თქვენი აზრი ფილიოკვეს შესახებ, ხომ არ იყო ეს პოლიტიკური საშუალება კათოლიკური ეკლესიისა, ჩამოშორებულიყო აღმოსავლეთ ეკელსიას?
ჩემი აზრით, მთავარი მიზეზი მართლმადიდებლებისა და რომის კათოლიკური ეკლესიის განყოფისა იყო პაპობის საკითხი. ამავე დროს მიმაჩნია, რომ ფილიოკვეც მნიშვნელოვანი საკითხია განყოფისა. პირველ რიგში მრწამსი არის მთელი ეკლესიის კუთვნილება. დასავლეთი დამნაშავე იყო აღმოსავლეთთან შეთანხმების გარეშე მრწამსში ცვლილებების შეტანის ცოდვაში. ნიკეის პირველი მრწამსი 325 წელს მართლაც მიღებული და გაფართოებული იყო მეორე მსოფლიო კრების მიერ 381 წელს, მაგრამ ეს იყო მსოფლიო (ეკლესიის) გადაწყვეტილება, რომ შეცვლილიყო ნიკეის მრწამსი. სამწუხაროდ მრწამსში ფილიოკვეს ჩამატება განხორციელდა ერთი მხრიდან უნილატერალურად დასავლეთის მიერ მართლმადიდებელი ეკლესიის თანხმობის გარეშე. ასე, რომ დასავლეთს პირველ რიგში ვეუბნებით: თქვენ უნდა აღადგინოთ მრწამსი მის პირველად ფორმაში. მაგრამ ფილიოკვე არ არის უბრალოდ გაუმართლებელი დამატება, ის აგრეთვე თეოლოგიურ ცდომლიებამდე მიმყვანია. კაბადოკიელ მამათა ტრინიტარულ ღვთისმეტყველებაში ფუნდამენტური პრინციპი შემდეგია: სამებაში მამა არის პრინციპი, მიზეზი, ერთობის საფუძველი და წყარო დანარჩენი ორი პიროვნებისა. მამა არის წყარო ღვთაებრიობისა. სამების სამივე პიროვნება არიან ტოლნი და თანამარადიულნი, მაგრამ ამის მიუხედავად მამა წყაროა. როდესაც დასავლეთი ამბობს, რომ სული გამოდის ძისგან, და აგრეთვე მამისგან, მას ემუქრება საფრთხე, რომ შეიტანოს გაუგებრობა იმ ჭეშმარიტებაში, რომ მამა არის ღვთაებრიობის წყარო და ემუქრება საფრთხე, რომ ძეც გახადოს წყარო მამასთან ერთად. ფაქტიურად წმინდა ავგუსტინე ამ შეცდომაში არ შთავარდნილა. წმინდა ავგუსტინე საუბრობდა სულის ორმაგ გამომავლობაზე, მაგრამ ის ამბობდა, რომ სული გამოდის პრინციპულად მამისგან. და ავგუსტინე ამატებდა, რომ სული გამოდის ძისაგან მამის ნიჭით „perolum patris“. სამწუხაროდ დასავლეთში მრავალმა ადამიანმა დაივიწყა ავგუსტინეს ეს მნიშვნელოვანი კვალიფიკაცია. ასე, რომ ჩვენ მართლმადიდებლები ვამბობთ არა იმას, რომ სული გამოდის მამისგან და ძისგან, არამედ ჩვენ ვამჯობინებთ ვთქვათ მამისგან ძის მიერ. ეს ნამდვილად არის ის რაზეც უნდა ვისაუბროთ კათოლიკებთან იმ დიალოგში, რაც ამჟამად გვაქვს მათთან. ამჯერად რომაელ კათოლიკებსა და მართლმადიდებლებს შორის დიალოგის საერთაშორისო კომისიაზე ჩვენ კონცენტრირებულნი ვართ პაპოპაზე. მაგრამ ჩვენ უნდა ვისაუბროთ ფილიოკვეს შესახებაც. ნება მიბოძეთ დავამატო ერთი რამ, მე პირადად გახლავართ რომაელ კათოლიკებსა და მართლმადიდებლებს და მართლმადიდებლებსა და ანგლიკანებს შორის საერთაშორისო დიალოგის წევრი. ზოგიერთი მართლმადიდებელი უკმაყოფილოა ამ დიალოგებით და მე მესმის მათი შიშის. ჩვენ არ გვინდა ფლორენციის ახალი ცრუ კრება. მაგრამ გთხოვთ გჯეროდეთ, რომ ამ დიალოგში ჩვენ მართლმადიდებლები ღმერთის დახმარებით ვცდილობთ ვიყოთ განსაკუთრებით ფრთხილად, რათა არ ვუღალატოთ მართლმადიდებლურ სარწმუნოებას, რათა არ ჩავვარდეთ ყალბ კომპრომისში. ილოცეთ ჩვენთვის, რათა ვიყოთ მართლმადიდებლობის ღირსეული მოწმეები.
კითხვა: თვლით თუ არა საჭიროდ, რომ მოწვეული იქნეს მერვე მსოფლიო კრება?
არ ვარ წინასწარმეტყველი, მე მწამს, რომ დიახ, ჩვენ უნდა მოვემზადოთ ახალი მსოფლიო კრებისთვის, მაგრამ ჩემი აზრით ჩვენ ჯერ მზად არ ვართ, პირველ რიგში საჭიროა დიდი მომზადება. თუ ჩვენ უნდა მოვაწყოთ ახალი მსოფლიო კრება, მაშინ მე ვხედავ ორ მთავარ საკითხს. პირველია საკითხი ქრისტიანული ერთობის შესახებ. ამ მომენტისთვის მართლმადიდებელ ეკლესიაში არის მრავალი განსხვავებული აზრი ერთობის შესახებ. როგორც მართლმადიდებლებს ჩვენ გვჭირდება უფრო მკაფიო და შემუშავებული პოზიცია ერთიანობის პრობლემის შესახებ. მეორე მთავარი საკითხი ჩემი აზრით, რაც უნდა განიხილოს მსოფლიო საეკლესიო კრებამ, არის შემდეგი: მართლმადიდებელი ეკლესიის მოწყობა დასავლურ სამყაროში. პირველი მსოფლიო კრების კანონები ამბობენ, რომ თითოეულ ქალაქში უნდა იყოს მხოლოდ ერთი ეპისკოპოსი. ამ დროისთვის დასავლეთში, დასავლეთ ევროპაში, დიდ ბრიტანეთში, ჩრდილოეთ ამერიკაში, ავსტრალიაში თითოეულ ქალაქში ჩვენ გვყავს მრავალი მართლმადიდებელი ეპისკოპოსი. როგორ უნდა მივიდეთ ორგანიზაციულ დონეზე ერთმანეთთან უფრო ახლოს? როგორ უნდა დავაარსოთ ერთი მართლმადიდებელი ეკლესია დიდ ბრიტანეთში, და ერთი მართლმადიდებელი ეკლესია ჩრდილოეთ ამერიკაში? როგორ შევძლოთ ამის გაკეთება ეროვნული ტრადიციების ღალატის გარეშე? ამაში გვჭირდება დახმარება პანმართლმადიდებლური კრების მხრიდან, მაგრამ ჩვენ ყველას გვჭირდება მომზადება უფრო დიდი ერთიანობისთვის ლოკალურ დონეზე. მართლმადიდებლური დიასპორის პრობლემის გადაწყვეტა უბრალოდ ზემოდან კი არ ჩამოვა, ის აგრეთვე ქვემოდან უნდა მოდიოდეს.
